Sjå kjelda til Skogsrein

{{rein}}{{grammatikkboks|{{ordliste skogsrein}}}}{{Taksoboks|
   status                       = |
   filnamn                      = Rangifer tarandus fennicus (juvenile and two adults).jpg|
   bildestørrelse               = 233px|
   bildeskildring               = Tre skogsreinar i Helsingfors.|
   bildetekst                   = Tre skogsreinar i Helsingfors.|
   domene                       = [[Eukaryota]]|
   rike                         = [[Animalia]]|
   rekkje                       = [[Chordata]]|
   klasse                       = [[Mammalia]]|
   orden                        = [[Artiodactyla]]|
   familie                      = [[Cervidae]]|
   underfamilie                 = [[Capreolinae]]|
   slekt                        = Rangifer|
   art                          = tarandus|
   underart                     = fennicus|
   vitskaplig namn              = Rangifer tarandus fennicus|
   klassifisert av              = |
}}<onlyinclude><includeonly>{{thumb|Rangifer tarandus fennicus (juvenile).jpg|Ung skogsrein.|Uusijani}}</includeonly>
'''[[Skogsrein]]''' eller '''finsk skogsrein''' (''Rangifer tarandus fennicus'') er ein underart av [[rein]] som er utbreidd på [[Karelen]] og i sentrale strøk av [[Finland]]; og tidlegare òg större deler av Finland så vel som [[Sverige]]. </onlyinclude>

== Opphav ==
<onlyinclude>I slutten av [[Weichsel (geologi)|Weichsel]]istida for på lag 9&nbsp;000 år sidan vandra det reinar frå Sentraleuropa til Fennoskandinavia som utvikla seg til dagens nominatform, [[fjellreinen]]. Skogsreinen innvandra først for 7&nbsp;000 år sidan, truleg frå [[Sibir]].<noinclude><ref>Rankama, Tuija: «On the early history of the wild reindeer (''Rangifer tarandus'' L.) in Finland», in: ''Boreas'' 30 (2001) : 2, s. 131-147</ref></noinclude> Han auka utbredelsesområdet sitt trinnvis i lag med [[habitat]]et sitt, den [[boreal]]e [[barskog]]en, og flytta så lengre nordover. </onlyinclude> I eldre publikasjonar er det oppgjeve at skogsreinen utvikla seg av underarten ''Rangifer tarandus constantini'' som levde under [[pleistocen]].<ref>Flerov, Constantine C.: «A New Paleolithic Reindeer from Siberia» i ''Journal of Mammalogy'' 15:3, august 1934, s. 239; vol. 15, No. 3 (aug. 1934), s. 239-240; her som sjølvstendig art, ''R. constantini.</ref><ref>Pulliainen, E., et al.: «Wild Forest Raindeer ''Rangifer tarandus fennicus Lonnb.'' : its historical and recent occurrence and distribution in Finland and the Karelian ASSR with special reference to the development and movements of the Kuhmo-Kammenojeozero USSR Subpopulation», i ''Aquilo-Ser-Zoologica'' 23 (1985).</ref> Etter nyare [[Fylogeni|fylogenetiske]] undersøkjelsar av [[mitokondrisk DNA]] oppkom tesen at skogsreinen og fjellreinen utvikla seg frå to olike populasjonar frå siste istida. Olikheitene i [[anatomi]]en til underartane utvikla seg seinare under [[holocen]].<ref>Flagstad, O. und Rød, K.H.: «Refugial origins of reindeer (''Rangifer tarandus L.'') inferred from mitochondrial DNA sequences» i ''Evolution'' 57 (2003), s. 658-670.</ref> I visse deler av utbredelsesområdet til skogsreinen møtest dei to underartane, og der förekjem det stundom [[Hybrid (biologi)|hybridar]].<ref>Varkovsky, Vladimier, et al.: «On the taxonomy and geographical variation of the European reindeer with special reference to the wild forest reindeer, R. t. fennicus Lonnberg 1909», i ''Aquilo-Ser-Zoologica'' 29 (1996), s. 3-23.</ref> For å unngå vidare blanding mellom skogsrein og halvdomestisert (fjell)rein vart det for eksempel bygd eit 83 km langt gjerde i [[Kajanaland]] for å skilje underartane frå kvarandre.

== Utsjånad ==
{{thumb|27731cr Rangifer tarandus fennicus klauvar.jpg|Skogsreinen har store klauvar som gjer det lettare for han å halde seg oppå djup laus{{sny}}.|Olve Utne}}
Underarten skogsrein skil seg frå [[nominatform]]a (''Rangifer tarandus tarandus'') gjenom ei på lag 15&nbsp;cm större [[skulderhøgd]], tydelig lengre lemmar og större klauvar. Desse kjennetekna blir tolka som [[tilpassing (biologi)|biologiske tilpassingar]] til livet i skogar. Samenlikna med den trefattige tundraen har [[taiga]]en eit större og mjukare {{sny}}dekkje.<ref>Helle, T.: «Variations in Body Measurements of Wild and Semidomestic Reindeer (''Rangifer tarandus'') in Fennoscandia», i ''Annales-Zoologici-Fennici'' 17 (1980), 4, s. 275-284.</ref> Dessutan er skallen til skogsreinen lengre og smalare enn skallen til nominatforma. Gevira står mindre ut til sida enn dei gjer på ''R. t. tarandus''.<ref>[http://www.mmm.fi/attachments/5lPRusizK/5ssuE1sCl/Files/CurrentFile/9_2007_Suomen_metsapeurakannan_hoitosuunnitelma.pdf ''Suomen metsäpeura- kannan hoitosuunnitelma''] s. 14, besökt 17 november 2007. (Daud pekar.)</ref> Ein skogsrein veg gjerne oppimot 70&ndash;80&nbsp;kg meir enn ein fjellrein.

== Åtferd ==

Medan fjellreinane gjerne held til på snaufjell og tundra dleer av året, så held skogsreinane seg stort sétt til skogen. Dei danar ikkje så store flokkar, og dei er generelt meir sky av natur.

=== Kosthald ===
I likheit med fjellreinen beitar skogsreinen mykje på [[reinlav]] /''Cladonia spp.'') og [[skjegglav]] (''Usnea spp.'') om vinteren. Om sommaren er [[myrull]], [[bukkeblad]] (''Menyanthes trifoliata''), mjølke (''Epilobium spp.'') og ymse andre gras og urtor sentrale i kostaldet deras.

=== Reproduksjon ===

{{thumb|Rangifer tarandus fennicus (juvenile).jpg|Ung skogsrein.|Uusijani}}

== Utbredelse ==
Tidlegare fanst skogsreinen i större deler av Nordaust-[[Europa]]; på 1500-talet fanst han til og med i deler av [[Polen]]. I andre deler av Finland var underarten veldig talrik fram til 1700-talet (med unntak av sletta ved sørkysten), men vart seinare utrydda gjenom jakt.<ref>Montonen, Martti: «Metsäpeura ja Suomen kulttuurihistoria», i ''Suomen luonto'' 6 (1972).</ref> Fram til den tida var skogsreinen den störste kjøttkjelda i Nord-Finland, og al av den halvdomestiserte nominatforma var avgrensa til Nordvest-Finland. Etter at skogsreinen vart utrydda tok ''R. t. tarandus'' over plassen i øvrige deler av Nord-Finland.<ref>Enbuske, Matti: «Lapin asuttamisen historia», i Massa, Ilmo, Snellman, Hanna (red.); ''Lappi – Maa, kansat, kulttuurit'', Helsinki : Suomalaisen Kirjallisuuden Seura, 2003.</ref> Når underarten vart [[freding|freda]] i Finland i 1913 var han alt utrydda i heile landet. Dagens finske populasjon er basert på individ som innvandra frå [[Sovjetunionen]] i 1940-åra. I dag finst det to vitale og éin mindre populasjon i Finland; dei første to i [[Kajanaland]] (i 2006: kring 1&nbsp;000 individ) respektive i skogar på åsen [[Suomenselkä]] i vestre Finland (kring 1&nbsp;400 individ) og den tredje nærme byen [[Lieksa]] i [[Norra Karelen]] (eit til to dusin individ). Bestanden i [[Russisk Karelen]] er vurdert til kring 3&nbsp;000 individ.<ref>[http://www.mmm.fi/attachments/5lPRusizK/5ssuE1sCl/Files/CurrentFile/9_2007_Suomen_metsapeurakannan_hoitosuunnitelma.pdf ''Suomen metsäpeura- kannan hoitosuunnitelma''], s. 20-25, besökt 17 november 2007. (Daud pekar.)</ref> Sidan 1996 er det tillate å jakte på skogsrein i Finland att.

== Skogsreinen og menneska ==

== Fotnotar ==
{{reflist|2}}

== Kjeldor ==

== Pekarar ==
* [http://www.korkeasaari.fi/service.cntum?pageId=130926 «Skogsren»] frå Högholmens djurpark, Helsingfors
* [http://www.nordensark.se/fileadmin/user_upload/pdf/Faktablad/Skogsren.pdf «Skogsren»], faktablad frå [[Nordens Ark]]

{{Wikipedia|sv=Skogsren}}

[[kategori:rein og reindrift]]
[[kategori:skogsrein|*]]
[[kategori:dyr i Finland]]
[[kategori:dyr i Russland]]
{{Q}}