Sjå kjelda til Folke-eventyr frå Nordmør - Storuksen som skulle på setra og gjera seg feit

{{Folke-eventyr frå Nordmør}}

== Stor{{uksin}} som skulle på setra og gjera seg feit ==

''(Frå [[Surnadal]], Nordmør. Fortalt [[10. juli]] [[1915]].)''

<big>
Det var ein gong at Stor{{uksin}} skulle på setra og gjera seg feit. Da han hadde gått eit stykke, så trefte han ein hane. 

::«Kukke-lure-luur! 
::kvar vil du, du?» 

sa han med grant, fint mål. 

«Eg vil på setra og gjera meg feit,» sa Stor{{uksin}}. Han hadde så grovt eit mål. 

«Skal eg få vara med, eg?» sa hanen. 

«Gjerne, gjerne, gjerne, gjerne det!» svara {{uksin}}. 

Så gikk dei eit stykke. Og så trefte dei ein hare. 

::«Hutte-tutte-tu! 
::kvar vil di, di?» 

«Vi vil på setra og gjera oss feite,» sa {{uksin}}. 

«Skal eg få vara med, eg?» sa haren. 

«Gjerne, gjerne, gjerne, gjerne det!» sa {{uksin}}. 

Og så gikk dei eit stykke att. Så trefte dei ein bukk. 

::«Mhæ-æ-æ-æ-æ! 
::kvar vil di, di?» 

spurde bukken. 

«Vi skal på setra og gjera oss feite,» sa {{uksin}}. 

«Skal eg få vara med, eg?» spurde bukken. 

«Gjerne, gjerne, gjerne, gjerne det!» sa {{uksin}}. 

Så gikk dei eit stykke att. Og så møtte dei ein galt. 

::«Øff! øff! øff! øff! 
::kvar vil di, di?» 

seier galten. 

«Vi skal på setra og gjera oss feite,» sa {{uksin}}. 

«Skal eg få vara med, eg?» sa galten. 

«Gjerne, gjerne, gjerne, gjerne det!» sa {{uksin}}. 

Så kom dei på setra og gikk inn på [[skjel]]et. Og så sette han seg sjølv, Stor{{uksin}}, frami høgsetet, og haren sette han {{uppi}} benken attmed seg. Bukken sette han {{uppå}} bordet, galten under bordet, og hanen {{uppføre}} døra. 

Så kom det ein rev og ein bjørn på setra. Dei fikk høre det var noko inni skjelet, og så skulle dei sjå dit. 

Men det var ikkje nokon som ville {{gange}} inn av dem. Så sa han det, bjørnen {{ått}} reven: 

«Du må {{gange}} inn, du. Du er sløgast, du.» 

«Nei, du må {{gange}}, du. Du er sterkast du,» sa reven. 

Så gikk han, bjørnen, og fór bort{{ått}} {{uksin}}. Og så tok {{uksin}} han på horna sine og kasta han bortpå bordet {{ått}} bukken. 

Og så stanga bukken han så han rulla under bordet. Så tok galten {{ått}} honom der. Og haren og hanen, dei gjorde leven på kvar sin måte på benken og {{uppføre}} døra. Da vart bjørnen så redd at han luffa ut att. 

«Kor gikk det?» sa reven. Han stod {{utaføre}} og venta. 

«Hadde du komme inn der, så hadde du aldri komme ut att meir,» sa bjørnen. «Der satt no ein kvit mann frami høgsetet. Og han tok meg på horna sine og kasta meg frampå bordet. Der satt det ein skreddar. Han stakk med nåla si så eg rulla under bordet. Og der var det ein stygg mann som ville til å teksle traug av meg. Men så sprang det ein kar {{uppi}} benken og ropa: 

::«Kvar er spunsbila mi? 
::kvar er spunsbila mi?» 

Og hadde han komme ned, så hadde eg ikkje komme meg ut att. 

Men så stod det no ein kar {{uppføre}} døra og ropa 

:«Ta fatt på kara! 
:Ta fatt på kara!» 

Men hadde ''han'' komme ned, så hadde eg no aldri i verda komme meg ut att.» 
</big>

== Ordforklaringar ==

* ''skjelet'' = seter{{stuå}} 
* '''teksle [[traug]] tå meg'' = hola meg ut til [[traug]] med ei teksle (diksel). 
* '''spunsbila''' = ei lita øks 

== Anmerkninger ==

''Ved Reidar Christiansen''

E. L. 1,11. Se N. E. nr. 130. Også dette eventyret er kjendt rundt om i landet. Der er skrevet en lærd bok om dette eventyret, (Anti Aarne: Die Tiere auf der Wanderschaft), og der eftervises det at alt ca. 1200 må vort eventyr ha været kjendt i Europa. Op til Norge er det vistnok kommet søndenfra. En av de mest kjendte gjengivelser er den tyske digter Hans Sachs's, fra 1551, hvor dyrene jager to ulver ut av huset. Men alt i det 12te århundrede læser vi historien om husdyrene, som skulde slagtes, og som lot sig overtale av ræven til at gå på pilgrimsfærd, her er det ulven, Hr. Ysengrimus, som bliv jaget ut av det hus hvor de overnatter.

[[kategori:litteratur i Surnadal kommune]]