Fag:Estetiske fag

estetiske fag • matematikk/naturfag • samfunnsfag • religion/livssyn • språk/litteratur

engelsk • hebraisk • kroppsøving • mat og helse • matematikk • musikk • naturfag • norsk • spansk • tysk

Estetiske fag

Artiklar Ein erkelutt (sp. archilaúd, it. arciliuto, en. archlute, ty. Erzlaute), somme gonger òg misvisande kalla teorbe (s.d.), er eit europeisk klimpreinstrument som vart utvikla kring år 1600 som eit kompromiss mellom den svært store teorben, som med størrelsen og den oktavkryssande stemminga si var vanskelig å bruke i solomusikk, og tenorlutten frå renessansen, som mangla bassregisteret til teorben. I og med at erkelutten i utgangspunktet er ein tenorlutt med ei noko kortare utgåve av halsforlenginga til teorben, manglar erkelutten den kraftfulle klangen i tenor- og bassregisteret som den større kroppen og oftast lengre halsen på teorben fører med seg. Erkelutten vart ofte bruka som soloinstrument på dei første tre fjerdedelene av 1600-talet, men er sjeldan nemnt som generalbassinstrument i denne perioden; teorben var det instrumentet i luttfamilien som inntok den rollen.   Les meir … Ola Kvande (1834–1918), mest kjent som «Gråvinn», var ein spelmann frå Kvenna i Stangvik i den novarande Surnadal kommune på Nordmør. Han var ein solid dansespelmann som spela i mange bryllaup. Han var av dem som heldt på tyskfela, og han kom dermed i skyggen av hardingfelespelmennene som naut høgare status i kappspelsamenheng og elles i den nasjonalistiske tida kring unionsoppløysninga i 1905. Gråvinn flytta da til Trondheim og budde der i ein del år.   Les meir … Albrecht Dürer (1471–1528) var ein kristen målar, teknar, grafikar, gullsmed og kunstteoretikar frå Nürnberg i Bayern. Han blir rekna som den fremste bildekunstnaren i Det tyske riket under reformasjonstida og som ein av de fremste kunstnarane i den vestlige kunsthistoria generelt. Det er hovudsakleg som grafikar at han har oppnådd detta ryet. Albrecht Dürer vart fødd den 21. mai 1471 i Nürnberg i Bayern. Han lærte gullsmedyrket av far sin. Mellom 1486 og 1490 gikk han i lære med målaren Michael Wohlgemut, som introduserte han til verka til Martin Schongauer og til nederlandske måleri. Medan han arbeidde med Wolgemut var han blant anna med på å illustrere Nürnbergkrøniken. Dürer gjorde fleire reisor i Europa, blant anna til Italia og Nederland.   Les meir … Karnatisk musikk er ein sørindisk klassisk musikktradisjon som byggjer på rāgam- og tālamsystema. Karnatisk musikk skil seg frå den nordindiske klassiske hindustanimusikken blant anna ved den större vekta på samsvar mellom praksis og musikkteori og ved den mykje meir stringent strukturerte musikkteorien. Historia ått den karnatiske musikken går tilbake til kring 2000 fvt. og til opphavet som åndelig ritual i tidleg hinduisme. Den karnatiske musikken og den nordindiske musikken utvikla seg samen frå Sama Veda-tradisjonen fram til den mongolske invasjonen av Nord-India kring begynnelsen av 1200-talet evt. Frå den tida vart utviklinga av indisk musikk splitta i to hovudgreiner, og den nordindiske musikken (både i si muslimske og hinduistiske form) kom til å bli mykje påverka av arabisk musikk.   Les meir … Ketil Haugsand (f. 1947) er ein cembalist og dirigent frå Straumen i Inderøy kommune på Innherred. Ketil Are Haugsand vart fødd fredag den 13. juni 1947. Han tok utdanelsen sin i Trondheim og Oslo, og etterkvart i Praha og Haarlem. Seinare studerte han med Gustav Leonhardt i Amsterdam og mottok Prix d’Excellence ved konservatoriet der i 1975. Frå 1974 til 1995 underviste Ketil Haugsand ved Norges Musikkhøgskole i Oslo, og frå hausten 1994 av har han vore professor i cembalo ved Hochschule für Musik i Köln i Tyskland.   Les meir … Emanuele d'Astorga (1680–1757) var ein barokkomponist frå Sicilia. Han skreiv mange kantatar. Hans Stabat Mater (1707) for fire stemmer og strykeorkester var framleis svært kjent og mykje oppført på 1800-talet, men er sjeldnare oppført i moderne tid.   Les meir … Ludwig van Beethoven (f. ca 16. desember 1770, d. 26. mars 1827) var ein tysk komponist i overgangen mellom klassisismen og romantikken. Han er særleg kjent for dei ni symfoniane og for klaversonatane sine, men òg blant anna for dei seine strykekvartettane, som ofte går under kallenamnet «Dei galne strykekvartettane». Beethoven blir rekna som ein av dei aller største komponistane i den europeiske klassiske musikktradisjonen gjenom tidene.   Les meir … «Portugisarjødisk synagogemusikk» av dr. Martin M. Rodrigues Pereira z"l      De mange sefardiske samfunna som vart etablert i Vest-Europa og Amerika etter år 1600 fikk dei fleste skikkane og tradisjonane sine frå «modersamfunnet» sitt — den portugisarjødiske menigheita i Amsterdam. Eksempel på det er dei sefardiske samfunna i: Den Haag, Maarssen og Naarden i Nederland; Hamborg og Altona i Tyskland; London og Manchester i England; New York og Philadelphia i USA; Paramaribo i Surinam; og Curaçao, St. Thomas og mange andre plassar i Karibia.   Les meir … Esnogaen i Amsterdam frå 1639 var den første felles portugisarjødiske esnogaen (synagogen) i Amsterdam. Tidleg på 1600-talet opna dei spanske og portugisiske jødane i Amsterdam tre esnogas i jødekvarteret på Vloonburg-øya i Amsterdam — Beth Jacob (ca1602/1610), Neve Shalom (spanske jødar, ca 1608/1612) og Beth Israel (1618). Dei tre menigheitene samarbeidde mykje frå 1622 av, og i 1639 vart dei samenslegne under det novarande namnet Talmud Torah. Dei bygde da om to hus ved den davarande Houtgracht til ein felles synagoge.   Les meir … Stora Synagogan i Stockholm vart innvigd i 1870 og er hovudsynagogen til Judiska församlingen i Stockholm. Synagogen vart tekna av arkitekten Fredrik Wilhelm Scholander. Det finst pipeorgel der som blir bruka under gudstjenestone. Sitteplassane er inndelt i tre område — til venstre i hovudrommet sitt berre menn, på galleriet sitt berre kvinnor, og til høgre i hovudrommet sitt kvinnor og menn i lag.   Les meir … Hørkelgaddan er eit folkemusikk- og gammaldansensemble frå Tingvoll på Nordmør som vart stifta i 1974. Ensemblet har gjeve ut fem album med folkemusikk frå Nordmør og delteke på meir enn 25 radio- og TV-program. I tillegg til vanlege konsertar og dansetilstellingar har ensemblet spela ei rekkje konsertar for Rikskonsertene. Dei har òg gjenomført turnéar til Sverige, Polen og USA. Hørkelgaddan vann Spellemannprisen 1981 i klassen folkemusikk/gammaldans for albumet Tøffelmusikk.   Les meir … Historisk oppføringspraksis, òg ofte kalla musikk på originalinstrument, historisk informert oppføringspraksis o.a., byggjer på idéen at musikk helst skal oppførast på instrumenttypar og med teknikk og tolking som er mest muleg likt det som var sétt på som idealet i den tida musikken vart skreven. Dette er eit grunnleggande prinsipp for tidlegmusikkrørsla.   Les meir …

Populære sidor Grølislåtten (vist g.) Teskjahjellinn (vist g.) Adón hasseliḥót (vist g.) Flory Jagoda: «Ocho candelicas» (vist g.) Mekhiná (vist g.) Lafteverk (vist g.) Kråkå raka, dúå dró (vist g.) Byrðingr (vist g.) Valnesfjord kirkje (vist g.) Ró, ró, rękje, båtn va ei eikje (vist g.) Virginal (vist g.) Slipstein (vist g.) Sjalíaḥ ṣibbúr (vist g.) Spikjinn satt o hakka (vist g.) Serpent (vist g.) Tyskfele (vist g.) Stát upp, Maggedúliadei (vist g.) Erling Torske (vist g.) Tore Hoås (vist g.) Las estrellas de los cielos (vist g.) Haftará (vist g.) Stóruksinn brumma (vist g.) Vincenzo Bellini (vist g.) La Despedida (vist g.) Musikkinstrument i renessansen og barokken (vist g.) Synagogen i Østre Elvebakke i Kristiania (vist g.) Synagogen i Osterhausgaden i Kristiania (vist g.) Geir Winje: Synagogen (vist g.) Tengamím (vist g.) David Munrow (vist g.) Tjøro (vist g.) Synagogen i Calmeyergaten i Kristiania (vist g.) Jiddisch musikk (vist g.) Pissí uppi órda sprang (vist g.) Ḥazzán (vist g.) Bukkjen stó i brynna (vist g.) Kråkå satt på gárdstaur (vist g.) Ręven gikk på sétra (vist g.) Hazeremos una merenda (vist g.) Carl Philipp Emanuel Bach (vist g.) Kara tú omna (vist g.) Devender Singh (vist g.) Reiphegd (vist g.) Sārangī (vist g.) Børdtre (vist g.) Holger Aresvik (vist g.) Psalmodikon (vist g.) Adió querida (vist g.) Meḥiṣṣá (vist g.) Emanuele d'Astorga (vist g.) Una noche al lunar (vist g.) Pissí, Pissí, katta (vist g.) Sārandā (vist g.) Ola Årsund (vist g.) Taffelpiano (vist g.) Aron Beer (vist g.) Beinskurd (vist g.) Ljore (vist g.) Per Sivle: «Den fyrste song eg høyra fekk» (vist g.) Historisk oppføringspraksis (vist g.) Veltemperering (vist g.) Knut Johannessen (f. 1955) (vist g.) Tverrfløyte (vist g.) Ner tamíd (vist g.) Ensemblet Sturm und Drang (vist g.) Sefardisk musikk (vist g.) På gúłe vei (vist g.) Hekhál (vist g.) Synagogen i Leiwen (1913–1938) (vist g.) Xhamia e Et'hem Beut (vist g.) Por una niña tan hermoza (vist g.) Salomone Rossi (vist g.) Sverre Jensen (f. 1944) (vist g.) Kattå mi va grå (vist g.) Era escuro (vist g.) Súlla lúlla bána, grautn hęng i járna (vist g.) Helge Husby (vist g.) Kamnov (vist g.) Synagogen i Esslingen am Neckar (vist g.) DS «Nordmør» (1890) (vist g.) Stórsvartn va ęn fúllbrá mann (vist g.) Pissí satt uppå omna o spann (vist g.) Synagogen i Massenbachhausen (vist g.) Jon M. Skogstad (vist g.) Moské (vist g.) Ingvald Glomstad (vist g.) Menuett (vist g.) Synagoge Kohlhöfen (Hamborg 1859-1934) (vist g.) Mordechai Hershman (vist g.) Nils Bakke (vist g.) Minbar (vist g.) Bevis Marks-esnogaen (vist g.) Academy for Jewish Religion (New York) (vist g.) Španělská synagoga (vist g.) Unni Boksasp (vist g.) Stora Synagogan i Stockholm (vist g.) Sjnjaka (vist g.) Klavicyterium (vist g.) Abraham de Casseres (vist g.) Kristian Halse (vist g.)