Skilnad mellom versjonar av «Emne:Sefardím»

Frå Alnakka.net
s (5 versjonar)
Line 9: Line 9:


| valign="top" |
| valign="top" |
<center>'''<big>Populære sidor</big>'''</center><p>{{Portal ticker|count=100|Sefard%¦Portugisarjødar¦Esnogas}}</p>
<center>'''<big>Populære sidor</big>'''</center><p>{{Portal ticker|count=120|Sefard%¦Portugisarjødar¦Esnogas}}</p>
|}
|}



Versjonen frå 17. mai 2020 kl. 19:38

JØDEDOM • KASJRUT • ESNOGAS • HØGTIDER
ORTODOKS • MASORTI • REKONSTRUKSJONISTISK • FORNYING • PROGRESSIV
SEFARDIM • SKANDINAVIA • ASJKENAZIM • ROMANIOTES • KARAIM • SJOMERIM
portugisarjødar • osmanske sefardím

Sefardím (pl.) (hebr. סְפַרְדִּים el. סְפָֽרַדִּים) eller sefardiske jødar er primært jødar med historiske røter i mellomalderens Iberia — det vil seie notidas Spania og Portugal. Sefardiske jødar i den forstand inkluderer først og fremst jødar frå Marokko, Algerie, Hellas og Tyrkia, og i tillegg mange jødar frå Italia, Frankrike, Belgia, Nederland, Storbritannia, Amerika og Israel. Tidlegare tala de fleste sefardím spansk, djudeospanjol (jødespansk) eller portugisisk. Ein særprega variant av det spanske eller jødespanske språket bruka av sefardím er «ladino», som kan skildrast som strengt ordrette omsettingar til spansk eller djudíospanjol. Frå midten av 1900-talet har det gradvis vorte vanleg å bruke namnet ladino for det jødespanske språket. Namnet blir i praksis ofte òg — feilaktig — bruka om ikkje-iberiske jødar frå arabisk-språklege land (sjå mizraḥím), såvel som heilt generelt om jødar av ikkje-asjkenazisk opphav.

Artiklar

Abraham Lopez var ein portugisarjødisk handelsreisande frå Hamburg som oppheldt seg ein del i Norge i 1840-åra saman med bror sin, Leon Lopez. Abraham Lopez ser ut til å ha gifta seg med Charlotte Feit og busett seg i Stockholm. Abraham Lopez ( ~ Lopes) finst nemnt i norske avisor fleire gonger i 1840-åra.   Les meir …
Leon Lopez, òg skreve Leo(n) Lopes, var ein portugisarjødisk kjemikar og handelsreisande frå Hamburg som oppheldt seg ein del i Norge i 1840-åra. Da han og den asjkenaziske jøden Emanuel Philipsen frå Fredericia i Danmark vart arrestert på falskt grunnlag i Christiania i 1844, var ein del av resultatet at Høgsterett den 4. november 1844 for første gong sidan före Grunnlova vart vedteken i 1814 erklærte at portugisarjødar ikkje var å rekne som forbodne i riket.   Les meir …
Emanuel-at-piano.jpg
Emanuel Aguilar (18241904) var ein engelsk-sefardisk pianist og komponist. Emanuel Aguilar vart fødd den 23. august 1824 ått foreldra Emanuel Aguilar (1787–1845) og Sarah Dias Fernandes (1787–1854). Han var bror ått Grace Aguilar. I tillegg til dei klassiske verka han komponerte, er han blant anna kjent for å ha harmonisert mykje av liturgien ått det portugisarjødiske samfunnet i England.   Les meir …
Auto de fé.jpg
Ein autodafé (gjenom pt. auto-da-fé frå lat. actus de fide) var den avsluttande, offentlige delen av ei rettssak mot mistenkte kjettarar, inkludert mistenkte kryptojødar, utført av Den spanske inkvisisjonen (14811834) og Den portugisiske inkvisisjonen (15361821). Under autodaféen vart dei tiltalte enten dømt eller frikjent, og dei dømte vart ofte avstraffa på staden.   Les meir …
Rebbí Jiṣ’ḥák ben Jangakób hakkohén Alfassi (10131103), hebr. יִצְחָק הַכֹּהֵן אַלְפַסִּי Jiṣḥāq hakkōhēn Alfassī, ofte kalla רי”ף RIF, særlig blant asjkenazím, var ein sefardisk rabbinar som er særleg kjent for verket Sefer hahalakhót, ofte rekna som det første storverket i den halakhiske litteraturen. Jiṣ’ḥak ben Jangakób hakkohén vart fødd i Algerie i 1013 og studerte i Kairouan i Tunisia under Nissím ben Jangakób og Ḥananél ben Husjiél, dei anerkjente rabbinske autoritetane i Nord-Afrika på den tida. Han flytta seinare til Fez i Marokko til eit meir tolerant miljø. Det jødiske samfunnet i Fez tok på seg å støtte honom og familien hans slik at han kunne arbeide oforstyrra på boka Sefer hahalakhót.   Les meir …
Hebuterne 1919 Amedeo Modigliani.jpg
Amedeo Modigliani, fødd 12. juli 1884 i Livorno i Italia, død 24. januar 1920 i Paris i Frankrike, var ein italiensk kunstmålar, skulptør og teknar. Modigliani var det fjerde og yngste barnet til Flaminio Modigliani og Eugenia Garsin. Heimbyen hadde ei stor jødisk befolkning, og han vart fødd inn i ein opprinneleg velståande sefardisk familie. Broren Giuseppe Emanuele Modigliani var ein sosialistisk politikar. I 1895, elleve år gammel, vart han ramma av lungehinnebetennelse, og da han var fjorten fikk han tyfus. I 16-årsalderen fikk han lungehinnebetennelse att og pådrog seg òg tuberkulose. I rekonvalesensperioden bestemte han seg for å begynna å måle, og mor hans ordna det slik at han fikk studere med landskapsmålaren Guglielmo Micheli i Livorno.   Les meir …
Illustration Colchicum autumnale0.jpg
Familiær middelhavsfeber (FMF) er ein arveleg autosomal recessiv betennelsessjukdom som manifesterer seg i periodiske betennelsesrior med ojamne mellomrom. Miljøfaktorar som ser ut til å spela ein rolle er stress, utmatting og infeksjonar. FMF er vanlegast i pasientgruppor med opphav kring Middelhavet — derav namnet. FMF er særleg vanleg blant armenarar (opp til éin av sju a. har FMF), sefardím (éin av seks blant jødar av maghrebisk opphav), tyrkarar, druzarar og libanesarar og ein del arabiske gruppor, men finst òg bl.a. blant asjkenazím.   Les meir …
Hajjim Josef David Azulai.jpg
Rabbinar Ḥajjím Joséf Davíd ben Jiṣ’ḥák Zeraḥjá Azulái (172421. mars 1807) (hebraisk חיים יוסף דוד אזולאי), ofte kalla haḤidá (etter forbokstavane i namnet hans, חיד"א), var ein rabbinsk lærd og ein framståande bibliofil som var ein pionér i historia om jødiske religiøse tekstar.   Les meir …
Amsterdam1639 Int.png
Esnogaen i Amsterdam frå 1639 var den første felles portugisarjødiske esnogaen (synagogen) i Amsterdam. Tidleg på 1600-talet opna dei spanske og portugisiske jødane i Amsterdam tre esnogas i jødekvarteret på Vloonburg-øya i Amsterdam — Beth Jacob (ca1602/1610), Neve Shalom (spanske jødar, ca 1608/1612) og Beth Israel (1618). Dei tre menigheitene samarbeidde mykje frå 1622 av, og i 1639 vart dei samenslegne under det novarande namnet Talmud Torah. Dei bygde da om to hus ved den davarande Houtgracht til ein felles synagoge.   Les meir …
EsnogaAmsterdamTebah.jpg
Esnogaen i Amsterdam eller Den portugisiske synagogen i Amsterdam, oftast kalla Esnoga (nederlandsk uttale: snoge), ligg ved gata Visserplein, beint imot det historiske sentrumet av Amsterdam, rett ved Det jødiske historiske museet i Amsterdam. Dette monumentale bygget vart bygd på 1600-talet (det såkalla gyldne hundreåret i Nederland) for det sefardiske trussamfunnet Talmud Torah (Det portugisisk-israelittiske trussamfunnet i Amsterdam).   Les meir …

Populære sidor

  1. Kahal Kados Bet Israel (Hamborg 1652-1842) (vist g.)
  2. Kahal Kados Bet Israel (Hamborg 1855-1934) (vist g.)
  3. Kahal Kados Bet Israel (Hamborg 1935-1940) (vist g.)
  4. Den første esnogaen i København (vist g.)
  5. Der Türkische Tempel (vist g.)
  6. Bevis Marks-esnogaen (vist g.)
  7. Den portugisiske Nakskauer Menighed (vist g.)
  8. Esnogaen i Creechurch Lane i London (vist g.)
  9. Kahal Kados Newe Salom (Altona 1771-1882) (vist g.)
  10. Esnogaen i Amsterdam (vist g.)
  11. Amsterdam Esnoga (1639) (vist g.)
  12. Gazeta de Amsterdam (vist g.)
  13. Portugisarjødar (vist g.)
  14. Portugisarjødiske tengamím (vist g.)
  15. Ladino (vist g.)
  16. Abigail Rebecca Samuda (vist g.)
  17. Abraham de Casseres (vist g.)
  18. Uriel Acosta (vist g.)
  19. Grace Aguilar (vist g.)
  20. Menasseh Ben Israel (vist g.)
  21. David Abraham Bueno de Mesquita (vist g.)
  22. Abraham Lopes Cardozo (vist g.)
  23. Emanuel Mendez da Costa (vist g.)
  24. Sigrid de Lemos (1883–1942) (vist g.)
  25. De Sola (vist g.)
  26. David Aaron de Sola (vist g.)
  27. Elias Moses Delbanco (vist g.)
  28. Der Ritus der portugiesischen Synagoge. Hamburg, Oct. 1837. (vist g.)
  29. La Despedida (vist g.)
  30. Ishac Aboab da Fonseca (vist g.)
  31. Moses Ruben Henriques (vist g.)
  32. Samuel Jessurun de Mesquita (vist g.)
  33. Adolph de Lemos (1848–1900) (vist g.)
  34. Isaac Lopez (vist g.)
  35. Joseph Mendes da Costa (vist g.)
  36. Saul Levi Morteira (vist g.)
  37. David Nieto (vist g.)
  38. Orden de las Bendiciones conforme el vso del K.K. de España. Añadido y dispuesto en mejor forma que las precedentes imprenciones. (vist g.)
  39. Pescado frito (vist g.)
  40. Camille Pissarro (vist g.)
  41. Johann Philipp Reis (vist g.)
  42. Rosinvin (vist g.)
  43. Gershom Mendes Seixas (vist g.)
  44. Baruch Spinoza (vist g.)
  45. Manoel Teixeira (vist g.)
  46. Trekornshatt (vist g.)
  47. Tribunal del Santo Oficio de la Inquisición (vist g.)
  48. Tribunal do Santo Ofício da Inquisição (vist g.)
  49. Vaflar (vist g.)
  50. Emanuel Aguilar (vist g.)
  51. Abraham Lopez (vist g.)
  52. Leon Lopez (vist g.)
  53. Moses Levi (vist g.)
  54. Sefardisk jødedom (vist g.)
  55. Sefardisk hebraisk (vist g.)
  56. Solitreo (vist g.)
  57. Dalālat al-ha’irīn (vist g.)
  58. Sjelomó Ibn Gabirol: «Sjaḥar abakkesjkhá» (vist g.)
  59. Bacalao (vist g.)
  60. Jødekakor (vist g.)
  61. Mina de maṣṣá (vist g.)
  62. Borecas (vist g.)
  63. Bimuelos (vist g.)
  64. Codrero al horno (vist g.)
  65. Khboz (vist g.)
  66. Dolmas de col (vist g.)
  67. Sefardisk mat (vist g.)
  68. Arroz con leche (vist g.)
  69. Pittá (vist g.)
  70. Mossé salió de Miṣráyim (vist g.)
  71. Adió querida (vist g.)
  72. Las estrellas de los cielos (vist g.)
  73. Era escuro (vist g.)
  74. Flory Jagoda: «Ocho candelicas» (vist g.)
  75. Flory Jagoda (vist g.)
  76. Una noche al lunar (vist g.)
  77. Quien supiese y entendiense (vist g.)
  78. Páxaro d’hermosura (vist g.)
  79. Por una niña tan hermoza (vist g.)
  80. Mossé, Mossé (vist g.)
  81. Una tarde de verano (vist g.)
  82. Sefardisk musikk (vist g.)
  83. Adón hasseliḥót (vist g.)
  84. Hazeremos una merenda (vist g.)
  85. Mi ze jemallél (vist g.)
  86. Sjem Tob ben Joséf Falaquera (vist g.)
  87. Mosjé ben Maimón (vist g.)
  88. Jehudá halleví (vist g.)
  89. Abrahám ben Sjemuél Abulafia (vist g.)
  90. Elias Canetti (vist g.)
  91. Karl Emil Franzos (vist g.)
  92. Amedeo Modigliani (vist g.)
  93. Maurice Abravanel (vist g.)
  94. Jiṣ’ḥák Nissím (vist g.)
  95. Ovadia Yosef (vist g.)
  96. Jangakób Kuli (vist g.)
  97. Aryeh Kaplan (vist g.)
  98. Sjelomó ben Jiṣ’ḥák halleví (vist g.)
  99. Gabriel Farhi (vist g.)
  100. Daniel Farhi (vist g.)
  101. Baruch Gigi (vist g.)
  102. Jangakób ben Aharón Sasportas (vist g.)
  103. Ḥajjím Joséf Davíd Azulái (vist g.)
  104. Jiṣ’ḥák Alfassi (vist g.)
  105. Bilde av esnogas (vist g.)
  106. Benjamin Duque (vist g.)
  107. Sefardím (vist g.)
  108. Djudeospanjol (vist g.)
  109. Yitzhak Navon (vist g.)
  110. Meldado (vist g.)
  111. Familiær middelhavsfeber (vist g.)
  112. Autodafé (vist g.)