Unitarforbundet Bét Dávid (Den norske unitarkirke)

Kristendom

Skrifter

Den kristne bibelen (GT – NT)

Merkedagar

Det kristne året

advent - jul

faste - påske pinse - olsok bots- og bededag hausttakkefest

helgemesse

Livssyklus

dåp - konfirmasjon

ekteskap

død - gravferd

Bøner

«Fader vår» nattverd

Daglegliv

søndag - sabbat

kirkje - prest

Personar

Jesus - Maria Paulus

Inkvisisjon

inkvisisjon Spania - Portugal auto da fé limpieza de sangre

Retningar

Trinitarisme: ortodoks - katolsk anglikansk presbyteriansk luthersk - baptisme adventisme Unitarisme og judaiserande: Unitarisme - szekler norsk unitarisme «messiansk jødedom»

Unitarforbundet Bét Dávid (Den norske unitarkirke) er kirkjesamfunnet til unitarane i Noreg. Unitarisk kristendom, òg kalla kristenunitarisme. Unitarforbundet Bét Dávid (Den norske unitarkirke) vidarefører den kristne tradisjonen som i dag lever i dei ungarske og rumenske unitarkirkjone, men legg òg vekt på å praktisere ein felles mosaisk arv. På det viset skil kirkjesamfunnet seg frå mange andre kristenunitarkirkjor. Den norske unitarkirke ligg nær opp til den unitariske szekler-sabbatarianismen og representerer truleg i dag det nærmaste ein i en kristen samanheng kjem til rekonstruksjonistisk jødedom og praksis (såkalla judaiserande kristendom). Detta kjem særleg til synes ved at ein held sjabbát frå fredag kveld til laurdag kveld og feirar han med mange element frå jødisk rituale. Mennene dekkjer haudet med ein kippá (kalott). I tillegg til dei tradisjonelle kristne høgtidene blir pesaḥ (jødisk påske), sjabungót (jødisk pinse), rosj hasjaná, jom kippúr (soningsdagen), sukkót (lauvhyttefesten), ḥanukká (lyshøgtida) og purím feira. Nærheita til jødedommen kjem av innstillinga at kristendommen må forståast gjenom eit jødisk perspektiv. Dette blir grunngjeve historisk ut frå at kristendommen har opphav i éi av fleire jødiske retningar som fanst føre romarane raserte Jerusalem i år 70 evt.

Historie

1894–1937

I 1894 etablerte unitarpresten Hans Tambs Lyche (1859–1898) det første unitariske tidsskriftet i Noreg, Frie ord; og året etter grunnla den norske unitarpresten og forfattaren Kristofer Janson (1841–1917) den første unitarkirkja i Noreg. Fram til 1900 heitte denna kirkja Broderskabets Kirke, men seinare vart ho berre omtala som Unitarisk Samfund. Fordi detta kirkjesamfunnet ikkje aksepterte Jesu guddom, nekta Stortinget i 1897 å godkjenne det som ei kristen kirkje. I staden vart det godkjent som det andre ikkje-kristne dissentarsamfunnet i Noreg. Det første ikkje-kristne dissentarsamfunnet var Det mosaiske Trossamfund i Oslo. Unitarisk Samfund var i drift fram til 1937, da unitarpastor Herman Haugerud (1864–1937) dødde og menigheita vart avvikla. Blant de mest kjente norske unitarane utom Unitarisk Samfund finn vi namn som Nina og Edvard Grieg. De vart kjente med unitarismen i Birmingham i England i 1888. Etter at Edvard Grieg døydde, var Nina Grieg med på å finansiere kirkjebygget til dei danske unitarane.

1995–

I 1995, om lag hundre år etter at den første unitarkirkja vart grunnlagt, atteroppstod deler av kirkjesamfunnet som småe unitargruppor i Oslo-området, og den 1. januar 2004 etablerte dessa i nær kontakt med dagens transilvanske unitarisme i Ungarn og Romania, trussamfunnet Unitarforbundet (Den norske unitarkirke). I slutten av april 2005 vart kirkja registrert hos fylkesmannen i Østfold, og samtidig innvilga Det kongelige kultur- og kyrkjedepartementet dei einerett til namnet Unitarforbundet Bét Dávid (Den norske unitarkirke), som i dag er det offisielle namnet på kirkja. Den siste tida har det utvikla seg praksis for berre å bruke namnet Den norske unitarkirke. Den 12. april 2006 vart den første nordmannen unitardøypt i ei ungarsk kristenunitarisk kirkje, og den 31. mai 2006 fekk Den norske unitarkirke godkjent bryllaupsritualet sitt og innvilga vigselsmyndigheit.

Kjeldor

• «Den norske unitarkirke» på Bokmålswikipediaen

Pekarar

Norsk unitarisme

• Unitarforbundet Bét Dávid (Den norske unitarkirke)
• Norsk unitarisme
• Avisomtale av den første masteravhandling om norsk unitarisme
• Heidelberg: An outline of the history of the Unitarian movement in Norway 1893-1937 (onlineartikkel)
• Berg: De troende fritenkere - unitarene (onlineartikkel)
• The Quick Guide to the History of Nordic Unitarianism
• The Unitarian - notes from the history of Unitarianism in Norway

Unitarisme i Norden

• Unitarian Universalist Society in Finland
• Unitarer i Danmark

Internasjonal unitarisme

• Szekler-sabbatarianisme (jødisk inspirert unitarisme)
• Transylvanian Unitarian Church
• Hungarian Unitarian Church
• Stor unitarisk samling med linker
• International Unitarian Universalist Counsil
• European Unitarian Universalists
• Unitarian Universalist Association (USA)
• American Unitarian Conference
• General Assembly of Unitarian & Free Christian Churches (Storbritannia)