Pipeorgel
| «Pipeorgel» i ordlista | |
|
Eit pipeorgel (nyn./bm., sv. piporgel, da. pibeorgel) er eit tangentinstrument der tonane blir frambrakt av luft som blir pressa gjenom pipor av tre eller metall — enten ved spalteblåsing på samma viset som på blokkfløyte eller med rørblad på liknande vis som klarinett. Kvar pipe kan gje éi tonehøgd, og eitt sett av éi pipe per tangent i heile omfanget blir kalla ein stemme. Pipeorgla har vanlegvis mange stemmar med olik klangfarge, tonehøgd og styrke som kan brukast enkeltvis eller i kombinasjon med hjelp av registertrekk. Det kan vara éin eller fleire manualar (tangentrekkjor), og mange orgel har ei pedalrekkje òg. Pipeorgel er oftast store instrument som er fast plassert i bygningar. I nyare tid er pipeorgel særleg vanleg i kirkjor, men dei blir òg bruka i ein del esnogas (synagogar) og konsertsalar. Repertoaret inkluderer religiøs og verdsleg musikk. Ein person som spelar på pipeorgel blir oftast kalla organist.
Orgel i esnogas
Orgel i kirkjor
Pekarar
Jødedom
- Adler, Cyrus & Eisenstein, Judah David: «Organ» på JewishEncyclopedia.com
- «Synagogue organ music : the destruction of a cultural tradition» på nettsidone Music in the Holocaust
Notar:
- Porter, Emily Maxson: Short Settings of Jewish Hymns for Organ, Alfred Music Publishing (AP.EL96125).
