Ivar Aasen: «Haralds-haugen»

«Haralds-haugen»
av Ivar Aasen

1. Her ser eg Haralds
   haug fyre augom;
   lenge var eg lystad
   at lydast til honom.
   Botnad på berget
   berrsynt mun han standa
   millom hump og hamar
   på Hauga-landet.
    
2. Vist er han vorden
   vonom mindre.
   Grunnen er graven,
   grassvorden riven;
   åker er upplagd
   um allan haugen;
   aksi glima globjart
   på gløymde gravi.
    
3. Her hever fagna folk
   faret or heimen;
   her hev’ ein gild gut
   gjenget til kvila.
   Harald hårfagre
   høyrde du vel gjetet;
   nog er i Norig
   namn hans kunnigt.
    
4. Inkje tarv han, tenkjer eg,
   tavla på gravi,
   stein elder stopel
   med store ord skriven.
   Sjølv hev han sett seg
   synlege minne,
   dei, som vist mun vara,
   til verdi øydest.
    
5. Ringt var det riket,
   som råda han skulde;
   storo var det stiget,
   då styret han slepte.
   So var det skjet skifte
   i skipnaden inne,
   som i kolmyrka koven,
   når kola er tendrad.
    
6. Etter kom or ætti hans
   ervingar dyre,
   dei, som værde våro
   verdi å styra;
   dugstore, dådstore,
   dugderike sellar,
   nog er i Norig
   namn, som klinga.
    
7. Lidna ero langa,
   ljosa tider!
   Då var dåd og dygd
   med Dovralands gutom,
   stod i blidom blome
   Blåberg-landet;
   heider og heppa
   var i Haralds rike.
    
8. Lidna ero langa,
   låka tider!
   Haralds-ætti øydest,
   og ilt var skiftet;
   måttlaus, modlaus,
   minnelaus var lyden;
   hædt og herjat
   var Haralds rike.
    
9. Endå trur eg, anden hans,
   yver oss mun sviva,
   lydast um landet,
   leita etter storverk.
   Myket mun han fegnast, når manndom han finner,
   når som lands lyden
   likjest forfedrom.
    
10. Fram då, frendar,
    i fredlege kappstig!
    Rette det, som rengt er,
    reise det, som velt er;
    byggje og bøte
    med bot, som duger;
    gjere verk, som vara,
    til verdi øydest!
     

Forklaringar

• lydast til, besøge.
• botnad, grundlagt.
• berrsynt, let at se.
• hump, bjergknold.
• hamar, fjeldvæg.
• vonom, ikke lidet.
• grassvord, grønsvær.
• globjart. tindrende klart.
• fagna, dygtig.
• heim, verden.
• gjetet, omtalt.
• kove, kammer.
• kola, lampe.
• tendra, tænde.
• selle, herre.
• heidr, hæder.
• heppa, held.
• låk, ussel.
• lyd, folk.
• hædt, forhaanet.
• fegnast, glæde sig.
• likjest, ligner.
• rengt, forvrængt.
• velt, veltet.

Kjeldor

Pauss, B. & Lassen, H.: Læsebog i modersmaalet. Den mindre udgave. Sjette bind. Tredje oplag. Kristiania (Th. Steen & Alb. Cammermeyers Forlag), 1896.