Fag:Mat og helse

estetiske fag • matematikk/naturfag • samfunnsfag • religion/livssyn • språk/litteratur

engelsk • hebraisk • kroppsøving • mat og helse • matematikk • musikk • naturfag • norsk • spansk • tysk

Mat og helse

Siste artikkel Kugl eller kigl (jid. קוּגל), òg skreve kugel, er ein asjkenazisk pudding. Dei to mest kjente typane kugl er buljbekugl, eller potetpudding, og lokshnkugl, eller eggnudel-pudding. Kugl blir særleg servert på shabbes (sjabbát) og jontev (jom tob). Ein variant for peisech (pesaḥ) er matsekugl.   Les meir …   Fleire artiklar Fish and chips eller fish ’n’ chips (ofte kalla fishan i Kristiansund), eller deigdyppa og frityrkokt fisk med frityrkokt potet, er ein populær gatekjøkenmattype av engelsk opphav og med irske og portugisarjødiske røter. Utom England er fish and chips populær elles på Dei britiske øyane, i Australia, på New Zealand, i Canada og i nokre kystbyar i Nederland og Norge. I seinare år har òg fish and chips begynt å bli svært vanleg i USA og mange andre plassar.   Les meir … Pakōṛā (hindī पकोड़ा, urdū پکوڑا ; kannaḍa ಪಕೋಡ [pakodā], telugu పకోడీ [pakōḍī]) eller bhaddji (marāṭhī भजी [bhadjī], gudjarātī ભજિયા [bhadjiyā], tamiḷ பஜ்ஜி [paddji]) er ein indisk matrett som består av hakka grønsaker, løk eller panīr (ost) som er dyppa i røre av kikertermjøl og frityrkoka. Pakōṛā blir gjerne bruka som smårett eller forrett. I Europa blir pakōṛā bruka ein del som gatekjøkenmat og take-out attmed matretter som chips og kebab.   Les meir … Sildball (lokal uttale sillbaill), òg kalla sildeball somme stader, er ein matrett som hovudsakleg blir bruka kring Ytre Nordmør og Fosen, men som òg blir noko bruka elles i Midt-Norge. Hovudingrediensane i sildball er sild (fersk sild eller spekesild), potet, løk og mjøl (oftast byggmjøl). Ingrediensane blir hakka eller ihopmolne til ein tjukk farse som så blir forma til kulor med ca 5–8 cm diameter og koka — ofte i lag med kålrabi og gulrøter — til dei flyt opp.   Les meir … Saltfiskball (utt. ["sɑļ:hƫfɪskˌbɑļ:] el. ["sɑļ:hƫfeskˌbɑļ:]) er ein fiske- og potetrett frå Romsdal, Ytre Nordmør og Fosen. Hovudingrediensane i blandaballen er saltfisk (gjerne hyse eller lyr), potet og grynmjøl og/eller kveitemjøl. Saltfiskball er spesielt populær mat på Smøla på Nordmør.   Les meir … Samōsā (hindī समोसा [sɐ'mo:sɑ:], marāṭhī सामोसा [sɑ:'mo:sɑ:]) er ein indisk matrett som består av trekanta, frityrsteikte porsjonspaiar med grønsaks- eller kjøttfyll, særlig med potet, løk og erter. Retten oppstod truleg i Uttar Pradesh og er no vanleg i India, Pakistan, Burma og nordetter til Uzbekistan. I tillegg kjenner vi han i andre land med indiske eller pakistanske innvandrarmiljø.   Les meir … Cochinilla (Dactylopius cocchus) (sp.), òg skreve cochenille (fr.) og koskenille, er ei skjoldlus frå México, Mellom-Amerika og tropiske og subtropiske deler av Sør-Amerika som lever på kaktusar i Opuntia-familien. Kroppen og egga av cochinilla-lusa blir tørka og oppmolne til fargestoffet karmin — ein varig raudfarge som blant anna blir bruka i kunstmåling, tekstilfarging og sminke. Karmin (E120) blir bruka i matproduksjon òg, men sidan råvara er eit insekt, blir karmin generelt rekna som olovlig/oetande i jødedommen og i deler av islām så vel som blant vegetarianarar og veganar. Karmin kan i sjeldne fall gje alvorlige allergiske reaksjonar.   Les meir … Ein kvede (Cydonia oblonga; nyn., bm. kvede, da. kvæde, sv. kvitten; sp. membrillo) eller eit kvedetre er eit lauvfellande tre i rosefamilien og den einaste arten i slekta Cydonia. Kveden kan bli opp til sju meter høg og blomstrar i mai med 5 cm store lysraude til kvite blomstrar. Den etterfölgjande frukta er gul og velduftande, men har eit tree, knapt etande, fruktkjøtt. Frukta kan kokast til syltety, marmelade eller gelé. I Sør-Europa, slik som i Italia og Spania, lagar de kvedebrød (italiensk cotognata og kastiljansk carne de membrillo), eit slags marmelade-snop av like vektdeler sukker og kvedemos som får koke i langkok og som så stivnar til geléaktig konsistens.   Les meir … Tørrfisk (nyn. turrfisk; nyn./bm. tørrfisk; sv. torrfisk; da. tørfisk) eller stokkfisk (sv. stockfisk; da. stokfisk) er osalta fisk som er naturlig tørka av sol og vind på hjell eller, sjeldnare, tørka inne i eigne tørkeri. Å tørke mat er den eldste kjente konserveringsmetoden i verda, og tørka fisk er haldbar på årsvis. Metoden er billig òg — det kan gjerast av fiskaren sjølv, og det gjer fisken enklare å transportere til marknaden. Tørking av fisk er kjent frå gamle tider i Norge; ordet «torsk» kjem frå det norrøne þurskr, som er ei ihoptrekt form av þurrfiskr (‘tørrfisk’). Tørrfisken er den vara Norge har eksportert lengst, og han er, attmed råoljen, naturgassen og inntektene frå handelsfloten, den samfunnsøkonomisk mest lønsame eksportvara gjenom hundreåra. Fisk som er salta og flattørka blir kalla kleppfisk.   Les meir … Lungor (pulmones) er det sentrale organet i åndedrettssystemet blant luftpustande virveldyr. Dei to lungone ligg i brysthola, på kvar si side av brystskiljeveggen (metadiastinum). Dei har form som tresidige pyramidar og kviler på dei to kuplane av mellomgolvet. Innvendig i lungone finn vi bronkietreet, som inneheld mange millionar lungeblæror (alveolar) og er ansvarlig for avsetninga av karbondioksid frå blodet og tilførselen av oksygen til blodet — ein prosess som er absolutt nødvendig for stoffskiftet.   Les meir … Kugl eller kigl (jid. קוּגל), òg skreve kugel, er ein asjkenazisk pudding. Dei to mest kjente typane kugl er buljbekugl, eller potetpudding, og lokshnkugl, eller eggnudel-pudding. Kugl blir særleg servert på shabbes (sjabbát) og jontev (jom tob). Ein variant for peisech (pesaḥ) er matsekugl.   Les meir …

Populære sidor Farang (vist g.) Arroz con leche (vist g.) Kornbroit (vist g.) Khboz (vist g.) Tsimmes (vist g.) Spord (vist g.) Emfysem (vist g.) Tørrsild (vist g.) Løype (vist g.) Mengisá (vist g.) Gefillte fish (vist g.) Dolmas de col (vist g.) Kishkes (vist g.) Tjaṭnī (vist g.) Jødiske matretter (vist g.) Borsht (vist g.) Goldene jouch (vist g.) Spekesild (vist g.) Matse-brei (vist g.) Matføreskrifter for jom tób (vist g.) Karpás (vist g.) Mandelkake (vist g.) Pittá (vist g.) Sjoḥét (vist g.) Falafel (vist g.) Marór (vist g.) Ālū parāṭhā (vist g.) Nypesuppe (vist g.) Kugl (vist g.) Ḥammín (vist g.) Rømmegraut (vist g.) Rimmón (vist g.) Kvardagskrem (vist g.) Rogalandslefse (vist g.) Riskakor (vist g.) Engelske pepparnøtter (vist g.) Riskake (vist g.) Mina de maṣṣá (vist g.) Sitronkakor (vist g.) Rognbakels (vist g.) Codrero al horno (vist g.) Byggrundstykke (vist g.) Sirupssnippar (vist g.) Kitnijjót (vist g.) Sāg panīr (vist g.) Havremakronar (vist g.) Challe (vist g.) Rabarbraris (vist g.) Kleppfiskbollar (vist g.) «Hummar» av aure (vist g.) Sefardisk mat (vist g.) Saupsuppe (vist g.) Dansk sandkake (vist g.) Kapuste (vist g.) Ḥaméṣ (vist g.) Grovbrød (vist g.) Batél barób (vist g.) Latkes (vist g.) Pālak panīr (vist g.) Silderulettar (vist g.) Ingefærkjeks (vist g.) Engelsk formkake (vist g.) Krinalefse (vist g.) Måneskinspudding (vist g.) Solbærgelé (vist g.) Faste i jødedommen (vist g.) Rabarbrakake (vist g.) Sømnapné (vist g.) Bakepulver (vist g.) Sild i kål (vist g.) Sitronkake (vist g.) Beiglech (vist g.) Vaflar av sandkakedeig (vist g.) Krydderkake (vist g.) Oskar Teodor Sandahl: «Opodeldok» (vist g.) Pescado frito (vist g.) Middagskvil (vist g.) Lekkech (vist g.) Tjapātī (vist g.) Mufletas (vist g.) Iskrem (vist g.) Mørlefse (vist g.) Krumkakor (vist g.) Pakōṛā (vist g.) Springerle (vist g.) Blintses (vist g.) Lange (vist g.) Bjørkasirup (vist g.) Solbær (vist g.) Potetkakor (vist g.) Tropisk aroma (vist g.) Hing (vist g.) Boknafisk (vist g.) Jappe Ippes (vist g.) Sildball (vist g.) Lyr (vist g.) Samōsā (vist g.) Saltfiskball (vist g.) Flatbrød (vist g.) Blandaball (vist g.) Matforskrifter for sjabbát (vist g.) Borecas (vist g.) Sømn (vist g.) Krekling (vist g.) Kvede (vist g.) Norsk klippfiskmuseum (vist g.) Bimuelos (vist g.) Birkes (vist g.) Kålrabi (vist g.) Vaflar (vist g.) Pinnekjøtt (vist g.) Panīr (vist g.) Eine (vist g.) Økokasjrút (vist g.) Torsk (vist g.) Lungor (vist g.) Nelliktre (vist g.) Blokkbær (vist g.) Maṣṣá (vist g.) Matføreskrifter for pesaḥ (vist g.)