Fartein Valen

Frå Alnakka.net
Versjonen frå 28. mars 2020 kl. 16:59 av Olve Utne (diskusjon | bidrag) (Oppretta sida med «<onlyinclude>'''Fartein Valen''' (1887–1952) {{var}} ein komponist frå Stavanger. I dag er han høgt respektert og blir rekna som ein banebrytar {…»)
(skil) ← Eldre versjon | Siste versjonen (skil) | Nyare versjon → (skil)

Fartein Valen (1887–1952) Mal:Var ein komponist frå Stavanger. I dag er han høgt respektert og blir rekna som ein banebrytar Mal:För moderne musikk i Mal:Norge med sine atonale polyfone verk. Den mest kjente komposisjonen hans Mal:Er orkesterstykket Kirkegården ved havet. Den legendariske kanadiske pianisten Glenn Gould sa ein gong om Valen at han Mal:För første gong på mange år Mal:Hade Mal:Funnit ein ruvande skikkelse i musikken frå 1900-talet.

Fartein Valen Mal:Vaks opp i ein misjonærfamilie, og han Mal:Var djupt kristen heile livet.

Livet

Oppvekst og utdaning

Olav Fartein Valen vart fødd den 25. august 1887 i Stavanger som son av misjonærar. Familien budde nokre år på Madagaskar tidleg i barndommen hans Fartein. I 1895 flyttMal:Ade familien tilbake til Stavanger, der han Mal:Fikk klavérundervisning av Jeanette Mohr. Musikken var allveg hovudinteressa hans, men han var ein flink skuleelev òg, og han fikk toppkarakterar i alle fag utanom matematikk ved examen artium på Kongsgård skole i 1906. Samma året reiste han til Kristiania, der han begynte på musikkutdaninga. Han skulle opprinnelig studere filologi, men samtidig fikk han undervisning i harmonilære, kontrapunkt og komposisjon av Catharinus Elling. Etter kvart avbraut han filologistudia för å kunna vie seg til musikken. På samma tida Mal:Fikk han undervisning i klavér- og orgelspel ved musikkonservatoriet, og han tok organisteksamen der i 1909.

Etter råd frå Elling og hjelp frå Max Bruch, Mal:Gikk han vidare med musikkstudia ved musikkhøgskulen i Berlin. Her Mal:Fikk Valen undervisning i analyse Mal:Utav Bruch sjølv, og i komposisjon Mal:Utav Karl Wolf. Med unntak Mal:Utav analyse- og klavérundervisningMal:Jæ, skal høgskulMal:In ha Mal:Vorit ein skuffelse för Valen — skulMal:In var för teknisk og lite kunstnerisk. Han Mal:Gikk ut frå høgskulen i 1911, men vart i Berlin fram til 1915. Mal:DEn her periodMal:In brukMal:Ade han godt; han lytta, studerte, var til stades ved orkesterprøvar, gav undervisning og komponerte.

Tilbake til Mal:Norge

Etter detta kom Fartein heim til Mal:Norge og flyttMal:Ade til den nye heimen til familien i Valevåg i Sunnhordland. Det var da komponistgjerninga hans tok til för alvor. Han Mal:Gikk nøye til verks, og det blir sagt at han skal ha Mal:Gjønomført kring 25 000 kontrapunktiske klavérøvingar. Etter kvart fann han fram til sitt eige atonale tonespråk, som han sjølv kalla «dissonerande kontrapunkt».

Valen var førebudd på motgang. Han tvilte likevel aldri på at han var på rett veg. Ei reise til Roma i 1922 gav honom ny inspirasjon. Etter at mora dødde i 1923, flytta han til Oslo, der han budde i store delMal:Er tå 1920- og 30-åra. Denna perioden blir reknMal:At som produktiv. Samtidig var det ei vanske

  1. REDIRECT mal:lig tid för komponisten. Folk reagerte ofte negativt på musikken hans, noko han tok seg kjøleg nær Mal:Tå.

Valen Mal:Fikk stipendium i 1925 og vart inspektør ved Norsk Musikksamling ved Universitetsbiblioteket i Oslo. Detta gav Mal:Honom ei lita, fast inntekt. I tillegg gav han privatundervisning, noko som hjelpte enda meir på den økonomiske situasjonen.

Han budde nokre år med søster si Magnhild Sendstad og familien hennar, og dessutan ein del på pensjonat. Arbeidsforholda var dår

  1. REDIRECT mal:lige. I 1928 var han Mal:Tri månadMal:Er i Paris, og vinteren–våren 1932–33 var han i Italia i nokre Mal:Vekkor og på Mallorca i eit halvt år. Opphaldet på
  2. REDIRECT mal:den her «stille ø» vekte nye impulsMal:Ar i Mal:Honom og står som eit skilje i komponistkarrieren hans.

Kunstnarløn og anerkjennelse

Valen Mal:Fikk innvilgMal:At komponistgasje Mal:Tå Stortinget i 1935. #REDIRECT mal:DEt her tok han som ein ende

  1. REDIRECT mal:lig anerkjennelse som kunstnar og som ei stor oppmuntring etter all motviljMal:In frå publikum og kritikMal:Arar. Etter Mal:Detta vart han tekMal:In meir på alvor, og stadig fleire musikMal:Arar tok verkMal:Jæ hans med på repertoaret.

Valen fann seg aldri heilt til rette i Oslo, men det Mal:Hade Mal:Vorit nødvendig för honom å bu der för å kunna studere og høre musikk. Samtidig hade han vorte økonomisk Mal:Oavhengig takkMal:At vere komponistgasjMal:In, og framför alt Mal:Hade han skaffMal:At seg eit namn og ein person

  1. REDIRECT mal:lig stil. Men han trong arbeidsro, og krigen trugMal:Ade hovudstaden.

I 1938 flyttMal:Ade han tilbake til Valevåg, der han vart buMal:Ande de siste fjorten åra av livet sitt og komponerte de største verkMal:Jæ sine. SøstrMal:Æ Sigrid Valen tok på seg alle praktiske gjeremål og sørgMal:Ade för at Valen Mal:Fikk arbeidsro.

Etter andre verdskrigen Mal:Fikk musikken ått Valen eit internasjonalt Mal:Gjønombrott, og han Mal:Hade til tidMal:Er eit større namn i Europa enn heime i Mal:Norge.

Fartein Valen dødde den 14. desember 1952 på sjukehuset i Haugesund Mal:Tå hjartesvikt etter lungebetennelse, 65 år gammel. Han Mal:Fikk statsbegravelse og vart bisett på Mal:Kirkjegarden i Valevåg.

Musikken

Det er ingen tvil om at den største inspirasjonskjeldMal:Å ått Fartein Valen var musikken hans Johann Sebastian Bach. I eit radiointervju i 1951 sa han: “Bachs musikk er absolutt perfekt og ingenting kan förbetrast. Men han kan inspirere til å skapa musikk, og eg vart inspirert til å skapa min atonale musikk.” Han var opptekMal:In Mal:Tå arbeidMal:Æ til Arnold Schönberg, Johannes Brahms og Palestrina òg. Dessutan let Fartein Valen seg inspirere Mal:Tå andre kunstartMal:Ar som poesi og bildekunst.

Professor Kjell Skyllstad ved Universitetet i Oslo delMal:Er Valens verk stilmessig inn i Mal:Tri hovudgruppMal:Or:

  • Verk i dur/moll-tonalitet,
  • verk i dissonerande polyfoni og
  • verk i fri tolvtoneteknikk.

Litteratur

  • Gurvin, Olav: Fartein Valen. En banebryter i nyere norsk musikk (1962)
  • Kortsen, Bjarne: Gjennom kamp til seier. Førstefremføringer av Fartein Valens musikk i norsk presse gjennom ca. 40 år. (1963)
  • Kortsen, Bjarne: Fartein Valen: Life and Music (1965)
  • Sørbø, Jan Inge: Symfoni No. 3, Opus 41 : roman 2006 / ISBN 82-521-6824-8
  • Tjørhom, Ola: Fartein Valen – vestlandspietist og modernistisk banebryter. Oslo : Genesis, 2004. (ISBN 82-476-0312-8)

PekMal:Arar


GNU-logoen Denne artikkelen er heilt eller delvis basert på artikkelen «Fartein Valen» frå Bokmålswikipediaen og kan kopierast, distribuerast og/eller endrast slik det er sett opp i GNU fri dokumentasjonslisens. For ei liste over bidragsytarar til den opprinnelige artikkelen, sjå endringshistorikk knytt til den opprinnelige artikkelen. For ei liste over bidragsytarar til denne versjonen, sjå endringshistorikk knytt til den sida.
Henta frå «https://alnakka.net/w/index.php?title=Fartein_Valen&oldid=1124»