Charles-Valentin Alkan

Frå Alnakka.net
Charles-Valentin Alkan (1813–1888)

Charles-Valentin Alkan (1813–1888) var ein fransk-asjkenazisk komponist og ein av de störste pianovirtuosane i si levetid. Komposisjonane hans for piano solo er blant de vanskeligaste som nån gong er skrevne og blir relativt sjeldan oppført.

Livet

Alkan vart fødd som Charles-Valentin Morhange den 30. november 1813 som eitt av de seks borna (fem brør og ei søster) i ein asjkenazisk familie i bydelen Marais i Paris. Han og brørne hans tok i bruk förenamnet ått far sin, musikklæraren Alkan Morhange, som familienamn. Mora heitte Julie Abraham. Charles-Valentin Alkan budde i og kring Paris det meste av livet sitt og dødde der i 1888, 74 år gammel.

Familien

Namnet ått mora var Julie Abraham. Faren til Charles-Valentin, Alkan Morhange (1780–1855), var styrar for ein internatskule for musikk i rue des Blancs-Manteaux i Paris. Förfedrane ått Morhange-familien kom frå landsbyen Morhange i Mosel, dit förfedrane deras att hadde vandra i mellomalderen. Julie og Alkan fikk i alt seks born — eldste barnet var dottera Céleste (f. 1812); Charles-Valentin var nummer to; og namna ått de fire yngre brørne var Ernest (f. 1816), Maxime (1818), Napoléon (1826–1910) og Gustave (f. 1827).

Utdaning

Alkan var eit vidunderbarn. Han begynte studia ved Konservatoriet i Paris da han var seks år gammel og studerte både piano og orgel. Blant lærarane hans var Joseph Zimmermann, som elles var læraren ått Georges Bizet, César Franck, Charles Gounod og Ambroise Thomas. Da han var sju år gammel vann han ein førstepris i solfège, og da han var ni år gammel, skildra Luigi Cherubini teknikken og ferdigheitene hans som heilt utom det vanlege. Sitt opus 1 fikk han utgjeve i 1828, da han var 14 år gammel.

Karrieren

Frå tjueårsalderen spela Alkan på konsertar i elegante sosiale kretsar og underviste i piano. Tå venene hans kan nemnast Franz Liszt, Frédéric Chopin, George Sand, og Victor Hugo. Da han var 24 år gammel hadde han alt opparbeidd eit ry som ein av de store pianovirtuosane i si tid i konkurranse med andre turnerande pianistar på denna tida, slik som Sigismond Thalberg, Friedrich Kalkbrenner — og endatil Liszt. (Liszt uttala ein gong at Alkan hadde den mest perfekte teknikken han nånn gong hadde sett.) Av ymse grunnar trekte Alkan seg meir eller mindre tilbake frå livet som aktiv utøvar frå 25-årsalderen av. Ein del av grunnen var omsorgen för, og etterkvart undervisninga av, sonen Elie-Miriam Delaborde (1839–1913). Andre grunnar inkluderer sosial blygskap og trong til å gå eigne vegar. Kring midten av 1840-åra gav han i alt fire konsertar; i 1853 gav han to konsertar att. I de neste tjue åra gav han ikkje ein einaste konsert. Lite er kjent om denna} perioden av livet hans, anna enn at han dreiv omfattande studium av Tenákh og Talmúd.

Pianisten og Alkan-kjennaren Ronald Smith har skreve ein biografi om han, Alkan: the man, the music (opprinnelig i to band).

Død

Charles-Valentin Alkan dødde den 29. mars 1888. Eit mykje sitert rykte seier at Alkan dødde da ei bokhylle braut ihop over han i heimen hans — historia seier at detta skjedde da han prøvde å nå i eit band av Talmúd. Han skal ha plassert detta mangebandsverket på øvste hylla — nærmast mulig himmelen. Charles-Valentin Alkan vart gravlagt på Cimetière de Montmartre i Paris.

Musikken

Som Chopin, skreiv Alkan òg mesta utelukkande for piano. Musikken hans krev ein mesta omenneskelig virtuositet frå utøvaren. Eitt av de mest spela stykka hans i dag er den bisarre «Marche funebre sulla morte d’un papagallo» (‘Sørgjemarsj over ved ei papegøyes død’) for to sopranar, alt, tenor, bass, tre oboar og fagott — eitt av de få bevarte verka hans for andre instrument enn piano. Andre vesentlige komposisjonar inkluderer hans Grande Sonate Les quatre âges (op. 33) og de to setta av etydar i alle dur- og molltoneartar (op. 35 i dur og op. 39 i moll).

Dessa sistnemnte etydane er samenliknande i vanskeligheitsgrad og kompleksitet med Etudes d'exécution transcendantes av Liszt. Nummer 8–10 av op. 39 utgjer Konsert for piano solo — eit verk som tek mesta ein time å spela og som er svært utfordrande for utøvaren. Nummer 4–7 i samma verket utgjer tilsvarande Symfoni for piano solo. Han skreiv òg eit variasjonsverk, Æsops fest, og eit programmatisk verk, Le chemin de fer (1844), som truleg er det eldste stykket programmusikk som skildrar ein jarnbane.

Musikalsk sett var mange av idéane hans okonvensjonelle og förnyande. Ein del av fleirsats-komposisjonane hans viser «progressiv tonalitet» på liknande vis som i verka ått Carl Nielsen. Slik begynner for eksempel den første kammerkonserten hans i a-moll og ender i E-dur. Han unngikk kompromisslaust einharmonisk notasjon og modulerte nokre gonger til noterte toneartar med dobbelkryss eller dobbel-bar, til irritasjon for pianistar som dermed stundom lyt lesa innfløkte ting som tredoble kryss.

Alkan ser ut til å ha hatt få direkte etterfølgjarar. Ein komponist som ser ut til å ha fortsett i Alkan si leid er Kaikhosru Shapurji Sorabji, sjølv om Sorabji sjølv hevda at förebildet hans var Ferruccio Busoni. Men Sorabji fremma Alkan sin musikk i kritikkane sine og skreiv eit verk der ein av satsane heitte «Quasi Alkan». Alkan var sett opp til av fleire i si samtid; mellom dem var Busoni og Anton Rubinstein. Rubinstein tileignade ein konsert ått honom. Både Debussy og Ravel studerte musikken hans med lærarar som kjente Alkan, og de nemnte begge at de stod i gjeld til eksempla hans.

I mange år etter at han dødde var verket ått Alkan mesta heilt glømt. I løpet av 1900-talet har det litt etter litt vorte meir interesse for musikken hans att. Blant utøvarar som har spela inn verk av honom kan nemnast Egon Petri, John Ogdon, Raymond Lewenthal og Ronald Smith; og, meir nylig, Jack Gibbons, Marc-André Hamelin og Stephanie McCallum

Verk

Ungdomsverk

  • 1826, Variations sur un thème de Steibelt op. 1 (le concerto «Orage»)
  • 1829, Les omnibus, variations pour le piano forte op. 2, dédié aux Dames Blanches, Schlessinger, Paris
  • 1830 (?), Les mois op. 74
  • 1830, Il était un p’tit homme, rondoletto op. 3
  • 1832, Premier concerto da [di] camera en la mineur, op. 10. Nouvelle édition revue par F. M. Delaborde et I. Philipp, Gérard Billaudot, Paris [fonds Costallat]
  • 1832, Deuxième concerto da camera en ut dièse mineur op. 10. Nouvelle édition revue par F. M. Delaborde et I. Philipp, Gérard Billaudot, Paris [fonds Costallat]

1833–1840

  • 1833, Rondo brillant pour piano et quatuor de cordes op. 4
  • 1833, Rondeau chromatique pour le piano forte  op. 12 n° 1 ; composé et dédié à la Société des Enfants d'Apollon et exécuté à leur concert annuel, par CH. V. Alkan, professeur honoraire de l'École Royale de Paris et membre de la société des enfants d'Apollon. R. Cocks & C°, London
  • 1834, Variations sur La tremenda ultrice spada de «I Capuleti èi Montecchi de Bellini» op 16 n° 5
  • 1834, Variations pour le piano sur Ah ! segnata é la mia morte de «Anna Bolena» de Donizetti op. 16 n° 4, dédié à Madame H. G. Le Loder, par C. V. Alkan. R. Rock & C°, London (introduction tirée de la ritournelle, thème, trois variations et final)
  • 1834, Variations quasi fantaisie composés sur une barcarolle napolitaine, dédiées à Miss Mary Windsor op. 16 n° 6.  R. Rock & C°; London
  • 1837, Trois études de bravoure op. 16 (Scherzi) également connus sous le nom de Caprices. (1 - mouvement de valse (trio ; stretto) 2- moderato quasi menuetto 3 - prestissimo). Nouvelle édition revue par F. M. Delaborde et I. Philipp, Gérard Billaudot, Paris (fonds Costallat)
  • 1837, Souvenirs : Trois morceaux dans le genre pathétique op. 15 (1 - Aime moi ; 2 - Le Vent ; 3 - Morte). Imprimerie Mergault, Paris
  • 1837, Trois Andantes romantiques op. 13
  • 1837, Trois improvisations (dans le style brillant) op. 12
  • 1838, Six morceaux caractéristiques op. 16 (publiés plus tard sous le numéro d'opus 8)
  • 1838 / 1840, Trois grandes études op. 76. n° 1 - Fantaisie en la bémol majeur, Largamente, Gravemente, Vivamente ; n° 2 - Introduction, variations et Finale, pour la main droite seulement, Colla mano diritta solamente ;  n° 3 -  Étude pour les deux mains (I Philipp, 12 études de virtuosité n° 3).
  • 1840, Jean qui pleure et Jean qui rit, deux fugues sans numéro d'opus. Imprimerie Mergault, Paris.

1844–1850

  • 1844, Nocturne< op. 22
  • 1844, Saltarelle op. 23
  • 1844, Gigue et Air de ballet dans le style ancien op. 24 n° 1. Nouvelle édition revue par F. M. Delaborde et I. Philipp, Gérard Billaudot, Paris (fonds Costallat)
  • 1844, Alleluia  op. 25. Musica Obscura Editions
  • 1844 / 1846, Marche funèbre pour le piano op. 26, dédiée à Madame la Maréchale, Duchesse de Montebello. Milan, F. Lucca
  • 1844, Marche triomphale pour piano op. 27, dédiée à la duchesse de Montebello. Berlin, Schlessinger
  • 1844, Le chemin de fer, étude op. 27. Nouvelle édition revue par F. M. Delaborde et I. Philipp, Éditions M. R. Braun, Paris (fonds Costallat-Billaudot)
  • 1844, Le preux, étude de concert op. 17, dédicacé à Madame Adèle Janvier. Milan, F. Lucca
    • Désir Fantaisie en la bémol majeur sans numéro d'opus. Gérard Billaudot, Paris.
    • Douze Études pour les pieds seulement pour orgue ou pédalier sans numéro d'opus
  • 1846, 25 Préludes, piano ou orgue opus 31
  • 1846, Bourrée d'Auvergne, étude op. 29
  • 1847, Douze études dans tous les tons majeurs opus 35
  • 1847, Grande sonate opus 47
  • 1847, Scherzo focoso op. 34
  • 1849, Deuxième recueil d'impromptus - Trois airs à cinq temps et un à sept temps opus 32/2
  • 1849, 4 Impromptus  opus 32/1
  • 1850, 12 études pour pour les pieds seulement sans numéro d’opus
    • Etz chajjim hi pour 2 sopranos, ténor et basse sans numéro d'opus
    • Halelouyoh pour soprano, contralto, ténor, basse et piano ou orgue sans numéro d'opus

1856–1861

  • 1856, Salut, cendre du pauvre !  op. 45
  • 1856, Minuetto alla Tedesca  op. 46
  • 1857, Trois marches (quasi da cavalleria) op; 37
  • 1857, Trois petites fantaisies op. 41
  • 1857, Réconciliation, petit caprice  op. 42
  • 1857, Douze études dans toutes les tons mineurs op. 39
  • 1857, Trois marches pour piano en duo op. 37
  • 1857, Deuxième recueil de chants op. 38
  • 1857, Bombardo-Carillon en Sib sans numéro d'opus
  • 1859, Capriccio alla soltadesca op. 50
  • 1859, Le tambour bat aux champs, esquisse opus 50 bis
  • 1859, Super flumina Babylonis, paraphrase du psaume 137 op. 52
  • 1859, Quasi-caccia, caprice op. 53
  • 1859, Bénédictus - pour pédalier ou piano trois mains op. 54
  • 1859, Une fusée, introduction et impromptu op. 55
  • 1859, Deuxième nocturne op; 57
  • 1859- Troisième nocturne op. 57
  • 1859, Trois menuets op. 51
  • 1859, Petits préludes sur les huit gammes du plain-chant pour orgue sans numéro d'opus
  • 1860, Le grillon, quatrième nocturne op. 60 bis, Costallat, Paris
  • 1860, Ma chère liberté et ma chère servitude : Deux petites pièces op. 60
  • 1861, Esquisses (Motifs) op. 63
  • 1861, Sonatine en la mineur op. 61

1867–1872

  • 1867, 11 pièces dans le style religieux et une transcription du Messie d'Händel, orgue, harmonium, piano op. 71
  • 1869, Finale (Saltarelle du concerto pour violoncelle arrangée pour piano à 4 mains) [grande sonate] op. 47
  • 1869, Impromptu sur le choral de Luther Un fort rempart est notre Dieu pour piano à pédales ou à trois mains op. 69 (à Mr F. Benoist)
  • 1869, 13 prières pour orgue, pédalier, piano trois mains op. 64
  • 1869, Troisième recueil de chants op. 65
  • 1872, Toccatina op. 75
  • 1872, Trente chants (Cinquième suite) Six chants op. 70, Dans «Œuvres choisies de Ch. V. Alkan», nouvelle édition revue par E. M. Delaborde et I. Philipp, Costallat, Paris

1879–1883

  • 1879, Trente chants (Quatrième suite), Six chants op. 67 Dans «Œuvres choisies de Ch. V. Alkan», nouvelle édition revue par E. M. Delaborde et I. Philipp, Gérard Billaudot, Paris [Neige et lave ; Chanson de la bonne vieille ; Bravement ;  Doucement ; Appassionato ; Barcarolle]
  • 1883, Rondo d'après Rossini (largo, Le Barbier de Séville) op. 5

Transkripsjonar

  • Bach : BWV1
  • Beethoven : Concerto en Ut mineur Op. 37 — Chant d'Alliance — Cavatine du 13e Quatuor à corde, Op. 130
  • Donizetti : Elixir d'amour
  • Grétry : Janissaires
  • Gluck : Iphigenie en Tauride Choeur des scythes — Armide Jamais dans ces beaux lieux
  • Händel : Réveille le son clair de la trompette
  • Haydn : andante de la 36e Symphonie — menuet du Quatuor Op. 76 — Quatuor à corde en ré majeur, Op. 64 n° 5 Finale
  • Marcello : psaume 18
  • Meyerbeer : Le Prophète (piano 4 mains)
  • Mozart : motet « Ne cinis et pulvis superbe» — Andante du 8e Quatuor — Concerto en ré mineur K. 466 n° 20 — Menuet de la Symphonie en mib majeur — Menuet de la Symphonie en sol mineur
  • Weber : Scherzo du trio op. 63
  • Rigaudons des petits violons et hautbois de Louis XIV

Pekarar


GNU-logoen This article is based entirely or in part on the article “Charles-Valentin Alkan” from the English Wikipedia. It may be copied, distributed and/or modified according to the conditions of the GNU Free Documentation License.


GNU-logoen Denna artikkelen er heilt eller delvis basert på artikkelen «Charles-Valentin Alkan» frå Fransk Wikipedia og kan kopierast, distribuerast og/eller endrast slik det er sett opp i GNU fri dokumentasjonslisens.


GNU-logoen Denne artikkelen er heilt eller delvis basert på artikkelen «Charles-Valentin Alkan» frå Nynorsk Wikipedia og kan kopierast, distribuerast og/eller endrast slik det er sett opp i GNU fri dokumentasjonslisens. For ei liste over bidragsytarar til den opprinnelege artikkelen, sjå endringshistorikk knytt til den opprinnelege artikkelen. For ei liste over bidragsytarar til denne versjonen, sjå endringshistorikk knytt til denne sida.
Henta frå «https://alnakka.net/w/index.php?title=Charles-Valentin_Alkan&oldid=50793»